Volg je natuur, volg je hart
 
En jij zag dat het goed was. Oh nee hij, hij zag dat het goed was. De laatste tijd maak ik veel Freudiaanse versprekingen. Of Freudiaanse verschrijvingen. Soms wil ik het gelijk corrigeren. De laatste tijd meestal niet, het zal in de bedoeling liggen, een teken zoals je wil…
 
Begin dit jaar maakte we met het Retorisch Reizend Genietschap een uitstapje naar de Friese Meren. Twee boeken stonden centraal, de Alchemist van Coelo en Reis naar het Morgenland van Hesse. Toen we de twee boeken voor dit uitstapje ‘op kregen’ dacht ik ‘oh nee niet weer de Alchemist’. Ik schafte het jaren geleden aan, las het en snapte echt niet wat iedereen er zo mooi aan vond… Raar boek, ik kon mijn hoofd er ook niet bij houden. Ik las het en dat was dat.
 
Alles op zijn tijd
Zo las ik ook ooit eens ‘de ondragelijke lichtheid van het bestaan’ van Milan Kundera, omdat een voormalige geliefde zo weg was van de boeken van Milan. Ik begreep daar ook niet van wat er zo speciaal aan was, of wat de boodschap überhaupt was… Ik vroeg het aan mijn collega en literair docent Lies ter Beek, indertijd, toen ik nog bij Markant een centrum voor kunsteducatie in Apeldoorn werkte.  “Lies, The unbearable lightness of being, wat is de clou nou eigenlijk… Van over haar kleine leesbril keek ze me aan en was een moment stil. Ik wachtte in spanning af… Nu zou zij mij vertellen hoe het zit, ik kon bijna niet wachten… zag ik haar nu overwegen… of… Uiteindelijk antwoorde ze “… dan heb je het gewoon nog niet begrepen”. En ging door waar ze mee bezig was.
 
Nu wist ik nog niet waar het over ging… Nou dat gevoel, dat had ik ook bij de Alchemist. Gewoon een verhaal over een jongen op zoek naar een schat bij de piramide en daar is een boekje over gemaakt. Alles is niet voor iedereen zei ik al eerder… Eerst las ik Reis naar het Morgenland - die onnodig gecompliceerde lange zinnen… man man man. Ik begon aan de Reis naar het Morgenland in Spanje, waar ik zorgde twee maanden mantelzorgde voor een vriend én tegelijkertijd voor de meest gemakzuchtige man die ik ooit heb meegemaakt. Het verstand ging op nul en mijn blik op oneindig, ook een soort leven in het moment maar dan anders. En moest een eindstreep gehaald worden.
 
Dat deed ik daar, een eindstreep halen, discipline en structuur, ik kreeg het met de paplepel ingegoten. Ik ging met opzet weer ‘de reset’ in, een kuur waarbij je 500 cal. per dag tot je neemt, want dat was dan van mij en daar kon niet aan getornd worden, niet omgebogen worden, niet verraden worden. Dat was mijn stuk dat was wat ik deed. Die twee maanden Spanje was natuurlijk ook een reis. Beiden boeken las ik uiteindelijk pas toen ik een week thuis was, toen ik mezelf weer wat toeliet. Uit de overlevingsstand.
 
Reisverhalen
Ik vroeg me af wanneer mijn reis eigenlijk begonnen was, of meer sinds wanneer was ik me bewust geworden dat alles een reis is. Als de dag van gisteren herinner ik me de start van de Retoriek cursus, en alle lezingen die daarna volgde. Zoals die over vertrouwen waarin ik duidde dat ik de ogen en oren nodig had van de mensen in de zaal om mijn eigen emoties te begrijpen, de retorica werd de roadmap en elk onderwerp weer een stap in de goede richting, van overgave naar tevredenheid naar geloven én naar woede en liefde, uiteindelijk de liefde voor jezelf.
 
Al bladerend door de reis naar het Morgenland en de Alchemist lees ik mijn aantekeningen door, gemaakt in de kantlijn. Dat je reizen zelf moet beleven, dat elke generatie zijn eigen lessen te leren heeft, hoe we beleven om te vergeten en dat elke keer weer een dag van herontdekking aanbreekt, dat wat inzicht geeft wat voorheen nog niet gezien werd, zoals de ziel van de wereld. De tekenen aan de wand, de astrologische overwegingen, je gesternte volgen om te leven naar je ware aard.  Ik herken mezelf in een van de hoofdfiguren van reis naar het Morgenland, lang voordat zijn rol echt geduid is in het boek - eenvoudig natuurlijk gemoedelijk, dienstbaar.
 
En daar verloor ik mezelf, mijn hart en mijn natuur, in mijn dienstbaar zijn. Zo was ik nu eenmaal bedraad of werd ik zo bedraad om te kunnen overleven… 

Leven naar je natuur
​Er zijn heersers en dienders, ik ben een heerser maar dienend gemaakt door mijn maan in het teken van de Steenbok. De moeizame weg van de Steenbok, getekend door een moeilijke jeugd, De Steenbok, die zich alleen maar los kan maken, om de eindstreep te halen boven op die berg en das maar beter ook met zoveel vuur, realiseer ik me tijdig. Ik voel berusting.
 
En ineens herinner ik me dat moment, op een bank in een vreemd huis ik weet niet meer waar, maar ik werd aangeraakt door de geest, als ik zou geloven zou ik zweren dat het iets goddelijks was wat me aanraakte. Ik voelde tot elke cel in mijn lichaam dat ik geraakt was. Een gelukzalig gevoel maakte zich van mij meester en ik zweerde dit nooit meer te vergeten. Ik vergat het totdat ik de boeken las voor deze reis…
 
Ik krijg een enorme drang om mijn veranda op te ruimen en eindelijk het rood van woede onder het groen van liefde en voeding te bedolven. En hoewel ik nog maar een paar dagen heb om het verhaal voor vandaag te schrijven moet de veranda eerst. De veranda en de opbergruimte eronder zijn de laatste delen van het huis wat ik nog niet aan heb kunnen pakken. Het lijkt wel alsof ik gelijk moet lopen met de kilo’s die ik verlies, eerst kilo’s emoties en dan de spullen, loslaten, alles loslaten. Laat het los, red jezelf, niet de anderen, red je zelf.
 
Ik denk weer aan de lezing in het Inspiratiehuis, de titanen lezing, waar ik spreek over het belang van je emoties naar buiten brengen zodat ze een nieuwe vorm aan kunnen nemen, eentje waar beter mee te dealen is. Oh ik weet het altijd zo goed voor anderen te duiden maar voor mezelf, ik vergeet mezelf altijd, of eigenlijk, lief te zijn voor mezelf, al lijkt het voor anderen niet zo.
 
Hoe vaak ik het mezelf niet kwalijk nam dat ik het niet gelijk inzag, de diepere samenhang van de gebeurtenissen. Beleven, vergeten, herinneren, beleven, vergeten, herinneren. Zoals in de reis naar het Morgenland als in de Alchemist er sprake is van een verbond, zo zijn wij hier ook een verbond, het verbond is als de vader van de gedachte, de wens van het willen, de wil om te reizen, het verbond is een verbond van de wil van persoonlijke ontwikkeling. En wat ben ik blij met mijn medereizigers vanavond. Dit soort bijeenkomsten zijn als een warm bad, waar ik begrepen word, soms ook niet, maar dat is meestal omdat ik dan dingen zeg of doe, waarbij ik mijn natuur niet volg, maar bezig ben te dienen om mezelf te vergeten. 
 
Beleven, vergeten, herinneren
Ik herinner mijn uitspraken over de schoonheid van eruit gestoten te worden, omdat het je dwingt opnieuw te gaan tuimelen als de joker, zonder angst de afgrond nabij, je hart volgend. De nummer één les die ik leer na elke groot project is beter voor mezelf te zorgen. Misschien is dat wat mijn hart wil. Dienend waar nodig, in het algemeen, heersen wanneer de situatie erom vraagt. Het juiste midden. De zoektocht die elke keer weer volgt als het lijden te groot wordt. Zoals wij kunstenaar, beitel en hamer en marmer zijn, zijn wij ook aanklager, rechter en gevonniste. En ook dat is goed. Zoals de natuur zich blijft herhalen, herhalen wij onszelf, de routine maakt dat we blijven doorgaan, beleven, vergeten, herinneren, beleven, vergeten, herinneren. En alles heeft een doel ook de jas die je meedraagt en de pijn in je hart. Ik weet nu dat ik altijd een eindstreep haal. Alleen tegen welke prijs is nu de vraag, die ik mezelf keer op keer moet stellen.
 
En nu het lijkt alsof de ene reis zich bijna beëindigd heeft, is een nieuwe reis alweer begonnen. Voor de tweede keer lees ik de alchemist en begrijp nu waar het over gaat. Ik ga mijn natuur en mijn lieve hart volgen. En beter voor mezelf zorgen. Afscheid nemen van wat mij niet meer dient ook al zou ik de ander wel kunnen dienen… Ik ga heersen, heersen over mijn hart en leven naar mijn natuur.
 

Twee jaar geleden alweer startte we met het retorisch reizend genietschap een reis die dit voorjaar ten einde kwam. Iedere deelnemer bracht een eigen onderwerp in. Ik koos voor woede en wat Seneca daarover te zeggen had. Sandra van Kolfschoten merkte op dat je het woord woede en verdriet ook kunt vervangen voor liefde en dat de tekst dan nog steeds staat. Het bleek waar. Probeer het maar...
​

Hoe het was en is.
Ik draag woede in me. Wat mij betreft de echte zwakke plek in het scala van mijn emoties. Want eenmaal geactiveerd en losgelaten onbestuurbaar. Ik zag het in mijn ouders van fysiek tot geestelijk. Van erop los slaan tot langdurige manipulatie. Van meteen korte metten maken tot uitgestelde wraakacties over een langere tijd.
 
Zoals pijlen afspringen op een hard oppervalk en zoals iemand die op een massief object slaat zichzelf pijn doet, zo brengt geen enkel onrecht een fiere geest zover dat ze dat voelt, omdat het onrecht brozer is dan zijn doelwit. Hoeveel luisterrijker is het voor de ziel om als het ware onkwetsbaar voor elk projectiel alle onrecht en smaad weg te spuwen! Wraak betekent pijn toegeven; het is geen fiere geest die zich onder onrecht buigt. Iemand die machtiger of zwakker is, heeft je gekwetst, indien hij zwakker is, moet je hem sparen, indien hij machtiger is moet je jezelf sparen. Seneca
​

Na jaren van roofbouw plegen ging ik dit jaar op zoek naar meer zelfzorg, zelfinzicht en ‘het juiste midden’. Daar waar je jezelf niet afwijst zoals anderen dat voor jou deden. Ik was goed op weg, vele kilo’s lichter, gezond eten, sporten, bijna weer als nieuw. Met hier en daar een uitzondering, want je moet toch voelen dat je leeft nietwaar?

Het juiste midden, ik las erover in ‘De kunst van het ouder worden’ van mijn oud-professor, Joep Dohmen. Nu blijkt het juiste midden voor ieder een persoonlijke zoektocht. En voor vurige mensen in het bijzonder.

Kijk, ieder heeft zijn eigen pad te gaan. De mensen die op de sterren vertrouwen, weten dat de stand van de sterren de uitdagingen in het leven duiden. Zij die met de natuur leven laten de vogels en de wind de dagen tellen. Zonder angst. Die angst had ik al zo lang geleden achter me gelaten, ook daar was ik totaal langs mezelf heen gelopen. Lang dacht ik dat ‘het juiste midden’ buiten mij lag, ergens tussen mij en de ander. Ik neem de dingen soms iets te letterlijk. Na het overlijden van mijn vader vorig jaar veranderde er veel. Niet zozeer in het alledaagse. Meer in de drang om naar buiten te treden. Ik hoefde niet meer zo nodig.

Mensen zoals ik hebben echter ook sturing nodig. Maar bij gebrek aan sturing door anderen, kun je erop vertrouwen dat het leven de juiste lessen voor je in petto heeft.

Diep duiken
Vanaf de hoge duikplank keek ik naar het water onder me. Andere blikken keken naar boven. ‘Was dit nu wel een goed idee?’ Mijn intuïtie liet van zich horen. Ik deed vroeger niets anders dan duiken, toch? En wat kan er gebeuren, het is maar water!

Daar ging ik. Vijf flinke passen, de laatste licht omhoog, gewicht op de plank, doorbuigen en toch die hoek duik, onmiddellijk uitstrekken. ‘Dit ging goed, ik heb het nog in me!’ Het water naderde… nu vloeiend de diepte in.
Een doffe klap. Iets klopte er niet, ik voelde het op de manier waarop het water langs mijn gezicht ging. Snel weer naar de oppervlakte. Mijn linkerarm deed niet meer mee. Scherpe misselijkmakende pijn. Ik keek opzij, hij zat er nog aan, alles goed. Ik bleef er uiteindelijk drie weken mee door lopen, maar de pijn bleef. Toch maar naar de dokter. Ik werd doorverwezen, een röntgenfoto, een echo, niks op te zien. Na twee weken fysio werd er ook getwijfeld door de specialisten. Toch maar een MRI en na acht weken werd het duidelijk.


Ik had al mijn spieren en pezen af moeten scheuren zei de orthopeed, in plaats daarvan knapte het bot in twee, zo groot was de druk. ‘Je hebt ontzettend veel geluk gehad en hulde aan je spieren’ voegde ze er nog aan toe. Die hielden de botdelen al die tijd op zijn plek, het genezingsproces was al ingezet.

Tja, met dat karakter zit het wel goed. Nu nog een beetje bijsturen op het verstand. Op zoek naar het juiste midden en de kunst van het ouder worden.

Dit is een bijdrage voor, verscheen eerder op, Mijn Moment het platform van Punkmedia 

Ergens las ik dat 2016 een afsluitend jaar is, een ti-ta-tovenaar redenatie, in die zin dat als je de cijfers optelt dat je dan uitkomt op negen, een afsluiting voordat het getal één weer tevoorschijn komt in de optelling van 2017. Ik denk terug aan 2007, ook zo’n negen jaar. Het jaar voor de crisis. Wat gebeurde er in jouw leven in 2007?

2007

Voor mij was het het jaar dat ik mijn vader voor het eerst in bijna twintig jaar weer opzocht. Omdat ik iets uit te zoeken had. En een mens kan veranderen in twintig jaar toch? Dat dacht ik toen wel. In 1989 - ook een negen jaar - vertrok ik om ‘nooit meer terug te komen’ puur uit zelfbehoud.

Ik had hoop toen. Op begrip, op ontvankelijkheid. Het was er niet of misschien was ik er toen nog niet klaar voor. Hoewel na jaren afstand de fysieke dreiging was geluwd, in mijn hoofd en hart was de dreiging er nog altijd. Als ik mijn leven in een notendop kan beschrijven dan waren de eerste twintig jaar lijden, de daarop volgende twintig jaar leren, en nu heb ik het idee dat ik pas echt aan het leven ben in plaats van overleven.

Twee jaar later na onze eerste hernieuwde ontmoeting trof ik hem op de begrafenis van mijn tante, zijn zus. Te vroeg gestorven. “Magere Hein had mén beter kunne hoale”, klonk het door de condoleance ruimte. Ik keek opzij, naar mijn vader. ‘Doe de dé veur mén ok?’ Hij doelde op de uitvaart dienst die net gehouden was. Ik beloofde het, dan en daar. Dat hij netjes ‘onder de grond zou komen’ als het eenmaal zover was. Die verantwoordelijkheid wilde ik nemen.

Woede is liefde met verdriet eromheen

Dit jaar was het zover. Ze vonden hem buiten bewustzijn in een stoel, de ziekenhuis opname wees uit dat er niets meer te redden viel. Hij werd overgebracht naar een hospice. Een aantal dagen later was het gebeurd. Ik heb hem niet meer gezien of gesproken. Ik ging doen wat ik beloofd had. Gesprekken met familie, gesprekken met vrienden en kennissen. Ik hield zijn leven voor een laatste keer onder het licht om een waardige dienst te maken.Nog nooit was ik zo dicht bij hem gekomen en voor het eerst zag ik hoe onze levens over elkaar heen geschoven waren. Hij was de rebel en woede in mij, ik was het ongeliefde kwetsbare in hem. En toen realiseerde ik pas, ‘Woede is liefde met verdriet eromheen.’ In het verhaal dat ik schreef kwam alles voor altijd samen.

​Het werd alsnog een ode aan mijn vader. Die ik net zoveel lief had als dat ik bang voor hem was en ik was altijd heel erg bang. Op weg naar de dienst krabbelde ik in potlood nog snel het woord ‘papa’ voor deze zin. En ik sprak de woorden die ik nooit gesproken had:

“Papa…. jouw woede werd mijn woede, jouw verdriet werd mijn verdriet, jouw bravoure werd mijn bravoure. Jouw kracht, discipline en doorzettingsvermogen zijn in mij. Ik ben een deel van jou. En daar ben ik je dankbaar voor. Want woede is nog steeds liefde met verdriet er omheen. Hij zei ‘zie mij en mijn woede’, ik zei ‘zie mij en mijn liefde’. Maar we waren nooit in staat om samen verdrietig te zijn.”
Voor het eerst in mijn leven kon ik zijn liefde voelen.

De eenzame ongebondenheid van de zee
​‘De eenzamen’ is een gedicht van Slauerhoff, de dichter-scheepsarts die als vrijwillige banneling de eenzame ongebondenheid van de zee verkoos boven het huiselijke geluk, Dit gedicht werd gezongen door fadista Cristina Branco. De fado, van het Latijnse fatum (noodlot), betekent voor de Portugezen de onontkoombare fatalistische kracht die het menselijke lot bepaalt.
 
De eerste fadista’s ­– de fadozangeressen die het verdriet, de weemoed en melancholie vertolken – zijn de hoeren en barvrouwen van de arme wijken in Lissabon. In duistere kroegen en nauwe steegjes bezingen ze hun lot waaraan geen ontsnappen meer mogelijk is terwijl ze de ladderzatte dronkenlappen en hoerenlopers aan hun borst drukten.
 
Jan hield van de fado en stond bekend om zijn liefde voor muziek, hij haalde die muziek vanuit alle windstreken in huis. En muziek is er om gehoord te worden.

​Jan werd geboren net voor de hongerwinter in Tilburg en was de oudste van zes. Het was niet makkelijk die eerste jaren zo net na de oorlog. Wat ook niet makkelijk was voor het gezin was de alcoholische traditie en de losse handen van het hoofd van het gezin.
 
Als Jan 16 jaar is gaat hij naar de zeevaartschool in Amsterdam. Twee jaar later overlijdt zijn vader bij een tragisch ongeval.  Deze gebeurtenis heeft grote invloed op het gezin. De kinderen moeten op allerlei manieren bijspringen om een inkomen te genereren. Voor Jan betekent dit de overstap naar de grote vaart. Hij kwam in alle uithoeken van de wereld en heeft vele zeeën bevaren. 

Jan klein maar dapper
Vroeg wijs, ontwikkelt Jan een eigen overlevingsmechanisme een manier om het verlangen naar liefde en aandacht te stillen. Jan koos de weg van de rebel, de oproer kraaier, de onruststoker. En hoewel Jan heel wat in zijn mars had om zich gezien en geliefd te mogen voelen, was het toch de bravoure en de branie die zijn hele leven de boventoon voerde.
 
Zou hij ook geweten hebben dat hij goed was in hetgeen hij deed? Feesten, drinken, vechten, de gangmaker, sportief, goed gekleed, charmant en in ieder stadje een schatje. Hij was de ongekroonde koning. Jan, klein maar dapper. En ontzettend sterk, daar heeft menigeen zich in vergist als hij ineens voor ze stond om verhaal te halen.
 
Jan diende ook nog in het leger, hij was dienstplichtig marinier, zeesoldaat, echter heeft hij in die periode weinig zee gezien. Zijn diensttijd werd verlengd tot uiteindelijk 33 maanden. Het merendeel van die tijd zat hij namelijk vast in de gevangenis in Nieuwe Sluis, omdat hij weer wat uitgevreten had. Zo kwam hij met regelmaat niet terug na weekendverlof omdat hij in de stad was blijven hangen. Of die keer dat hij een algemeen appel toeterde op zijn trompet, midden in de nacht waarbij de hele compagnie aantrad om vervolgens te ontdekken dat het slechts een grap was. Hij liet zich door niets en niemand intimideren, ook niet door de hoge officieren.

Over het algemeen maakte Jan geen onderscheid in wie hij tegen over zich had. Het maakte niet uit waar je vandaan kwam of waar je geboren was of tot welk geloof of cultuur je behoorde. Je was welkom en als iets hem niet beviel dan zou je het weten ook. Maar er waren wel uitzonderingen. Mensen waarbij hij zich iets gematigder opstelde, mensen waar hij respect voor had, misschien wel de mensen die hem in zijn waarde lieten. 
 
Hoe dan ook Jan liet altijd en overal van zich horen. Haantje de voorste en als hij de aandacht niet kreeg dan zorgde hij daar wel voor. De familie Van Son was in die tijd (en waarschijnlijk nog steeds) een begrip in Tilburg en omstreken, niet in de laatste plaats door Jan.
 
In de jaren negentig publiceerde ‘Het Nieuwsblad van het Zuiden’ de regionale krant van Noord Brabant, elke dag een persbericht maar dan een bericht dat op diezelfde dag verschenen was, 30 jaar eerder in 1960. Jan kwam met zijn initialen meerdere malen voor in die speciale editie…. ‘Dronken zeeman springt uit rijdende auto op de Heuvelring’ kopte de krant. 

Niet met en niet zonder
Eind jaren zestig krijgt hij verkering met Hanneke, de twee kende elkaar al een langere tijd. Jan altijd goed gekleed, stoer, een man van de wereld. Hanneke knap, lief en dienstbaar. Het was een mooi stel.
 
Twee maanden voor de geboorte van hun dochter Amy trouwen de twee. Inderdaad, een ‘moetje’ maar vooralsnog zijn de overleveringen verdeeld of ze daar eigenlijk niet op aangestuurd hebben. Het gaat een aantal jaren goed, Jan is regelmatig weg voor klussen in het buitenland als zandstraler en spuiter, omdat hij bekend staat om zijn enorme vakmanschap. Ook in die tijd staat de deur voor iedereen open en is het altijd een gaan en komen van mensen van verschillende pluimage. Jan houdt wel van een flinke borrel en de altijd aanwezige bravoure wordt door de drank al snel ongecontroleerde woede, vooral binnenshuis.
 
Het echtpaar scheidt na enkele jaren van elkaar om kort daarna toch weer samen te komen. Ze kunnen niet met elkaar en ze kunnen niet zonder elkaar. De harde hand waarmee Jan zelf is opgevoed brengt hij over op zijn gezin. Maar het gezin is geen koopvaardijschip of een kroeg waar je de deur dicht kunt trekken als het laatste fust leeg is..

Het laten zien van kwetsbaarheid was niet Jan’s sterkste kant. Met enige regelmaat gaat een gedeelte van de huisraad via de balkondeur naar buiten. Woede, als het niet ging zoals hij wilde. De volgende ochtend deed Han dan een rondje met de hond en haalde de spullen weer op die ze nog terug kon vinden.
 
Het zijn maar spullen. Aan materiele zaken was nooit geen gebrek in huize Van Son. Niet zomaar spullen, maar mooie zaken, exotische planten, houtsnijwerk, een schilderij van de zee, een stereo toren, het duurste van het duurste. Was er iets nodig, het was er en anders kwam het er. Misschien ter compensatie van wat er vroeger niet was.
 
Dat was de manier van Jan om te laten zien dat hij om je gaf. Maar wat heb je aan spullen, als je moet leven in angst en onzekerheid? Jan begint dat te doorzien en weet een aantal jaren van de drank af te blijven. Het is in die tijd dat hij ook voor het eerst zijn rijbewijs haalt. Niet dat dit nu zo belangrijk was, integendeel, Jan reed al jaren zonder en wist de politie altijd om de tuin te leiden. Voor het geval ze hem aanhielden, had hij een kussen in de auto, waar hij dan snel op ging zitten en zich voordeed als zijn jongere broer. Door het kussen zat Jan een stuk hoger opdat ze hem niet op zijn kalende kruin konden kijken en hij makkelijk kon doorgaan voor zijn broer die wel een rijbewijs had en meer haar.

Begin ‘80 wordt Gijs geboren en het stel trouwt voor de tweede maal met elkaar. Ze zijn dolgelukkig met de geboorte van hun zoon. Kort daarna besluiten ze te verhuizen naar Vlissingen voor het werk van Jan, dat in die tijd bestond uit het zandstralen van boortorens op de Noordzee. De Brabanders verlaten hun geboortegrond om zich te vestigen aan de kust. Maar zonder de familie om zich heen voelt Han zich eenzaam en Jan vervalt weer in het drankgelag. In een korte tijd herhaalt de geschiedenis zich en Jan en Han scheiden voor de tweede keer. Jan woont dan een korte tijd in Middelburg maar trekt daarna weer in bij Han die inmiddels in Oost Souburg woont. Voor de derde en laatste keer herhaalt de geschiedenis zich. In dit geval is drie keer geen scheepsrecht. Zijn gezin vertrekt, stuk voor stuk.
 
Hoe graag hij het ook anders zou willen, zijn taal is bravoure die doorslaat naar woede. Omhuld met verdriet, en de woede vindt hoe dan ook altijd zijn weg. Wat ik sinds kort weet over woede is dat woede niet een vorm van onverschilligheid is. Woede wil zich tot de wereld verhouden. Met woede wil je ook iets duidelijk maken, woede doet ertoe vooral als je het verdriet niet kunt doorbreken. Echter waar woede is volgt ook schaamte en schuld. De consequenties van woede zijn vaak zo groot en niet te overzien. Terwijl alléén liefde, echt het verschil kan maken, de razernij tot rust kan brengen. Maar hoe wordt woede liefde als dat een taal is die je jezelf maar niet eigen kunt maken?
 
Nu ik de laatste weken zo intens met Jan bezig ben en in contact ben met wat er wezenlijk is, kan ik met heel mijn hart zeggen dat ik net zoveel van Jan hield als dat ik bang voor zijn woede was, en ik was heel lang heel erg bang.

Het noodlot
Jan blijft in Zeeland wonen en ontmoet Maria met wie hij gaat samenwonen en ze delen een aantal gelukkige jaren. En dan in 1995 slaat het noodlot werkelijk toe. Tijdens een rondgang op een scheepswerf waar Jan gaat werken valt hij in een dok acht meter naar beneden en breekt zijn arm, zijn ruggenwervel en zijn bekken. Hij zal daarvan nooit meer herstellen en kan zijn beroep waar hij zoveel passie en kennis over had nooit meer uitoefenen. De kleine sterke man wordt dan ineens volledig afhankelijk van zijn omgeving. Je kunt je voorstellen dat deze gebeurtenis wezenlijk heeft ingegrepen in zijn bestaan waarover hij altijd de controle leek te hebben.
 
Samen met Maria trekt hij in een chalet in de bosrijke omgeving van Wouw waar ze nog enkele jaren doorbrengen. Zijn lichaam heeft hem in de steek gelaten maar zijn geest is nog altijd even sterk. Jan blijft ondanks zijn veranderende omstandigheden hard voor zichzelf en hard voor zijn directe omgeving… en ook Maria besluit uiteindelijk te vertrekken. Jan verhuist terug  naar Vlissingen, terug naar zijn geliefde zee en met een sterk nieuw verlangen. Een verlangen om ergens bij te horen. Blijf je een individu of hoor je bij een gemeenschap? Hoe je het ook went of keert, Jan was een mensen mens. 

​Een oude vos
En nu in deze situatie waarin niemand hem echt meer na stond wist hij toch weer ondanks zijn fysieke beperking een nieuwe wending aan zijn leven te geven. Met liefde hoorde ik de mensen van het inloophuis over hem praten. Jan was daar meerdere keren per week welkom. Elke activiteit greep hij aan om onder de mensen te zijn. Ze spraken over de altijd keurig geklede en verzorgde man waarin je de discipline van de marinier nog kon herkennen. Maar ook de stoere, ondeugende en recalcitrante man die elke bijeenkomst kon verstoren en zo toch weer tegen de regels in wist te gaan. Het leek wel alsof hij er zelf niets aan kon doen. Hij moest als een klein kind gecorrigeerd worden als hij, wanneer men even niet keek, een hele hand vol koekjes van de tafel graaide. Tja… een oude vos verliest wel zijn haren, maar nooit zijn streken.
 
Een man met een gouden hart zegt de een, die altijd voor andere klaar stond zegt de ander. Hij stelde zijn huis open voor andere inlopers, om even uit te rusten of wat te eten en te drinken of om een wasje te draaien, maar wel met zijn regels en als je dat niet aanstond dan was daar het gat van de deur.

Ik luister naar de verhalen over hoe hard hij voor zichzelf was en hoe goed voor anderen. Soms te goed en mensen maakten daar ook misbruik van. Dat raakte me. Omdat ik voel dat hij wist dat mensen misbruik van hem maakte, maar dat voor hem, ergens toe behoren, nu belangrijker was ook al kon hij zich nooit volledig daar aan overgeven.
 
​Wat me ook raakte was, dat Jan, als hij vertelde over zijn leven, het verhaal altijd weer terug wist te brengen op zijn kinderen en hoe trots hij op ze was, om er aan toe te voegen dat hij dat niet op zijn conto kon schrijven. Daar kan ik hem echter geen gelijk in geven. Het is wel degelijk voor een groot deel op zijn conto te schrijven dat ik ben geworden wie ik ben, hoe ik mijn weg heb gevonden in het leven. Ook al was dit al bijna 30 jaar, niet in zijn directe nabijheid. Zijn geschiedenis werd uiteindelijk mijn geschiedenis. 

​Woede is liefde met verdriet er om heen
Papa... Jan, jouw woede werd mijn woede, jouw verdriet werd mijn verdriet, jouw bravoure werd mijn bravoure. Jouw kracht, discipline en doorzettingsvermogen zijn in mij. Ik ben een deel van jou. En daar ben ik je dankbaar voor. Want woede is nog steeds liefde met verdriet er omheen. Hij zei, zie mij en mijn woede, ik zei zie mij en mijn liefde. Maar we waren nooit in staat om samen verdrietig te zijn.
 
Met het ophalen van zijn verhalen de afgelopen dagen kon ik sinds lange tijd ook weer bij de fijne herinneringen, die jarenlang zijn weggeborgen samen met de angst, omdat het gewoonweg teveel was. En ik hoop dat zich daarvan steeds meer verhalen zullen ontsluiten in mijn hoofd terug naar het hart en misschien ook in jouw hoofd en dat we ze kunnen delen. De verhalen van en over Jan van Son. Want het is dit lichaam en zijn geest die ook mensen bij elkaar wist te brengen, zeker toen hij nog krachtig en sterk was. Om te zingen en te dansen, te drinken en verhalen te delen. 

Los in de heupen
​Als klein meisje was ik dol op hem en hij op mij, dat weet ik nu. Maar liefde maakt kwetsbaar en dat is wat Jan maar niet kon verdragen. Sinds een aantal dagen heb ik het beeld en de levende herinnering terug dat hij, met mij op zijn armen, de kamer rond danste op die exotische muziek uit al die verre windstreken. Want dansen dat kon hij. En soms denk ik dat ik misschien wel eerder kon dansen dan dat ik kon lopen. Als er iemand los was in de heupen dan was Jan dat en ook dat heb ik van hem.
 
Terugkijkend op het leven van Jan is dit, voor een groot gedeelte, een rijk en vol geleid leven met even zoveel ontmoetingen in alle uithoeken van de wereld, plezier en stemmingmakerij, een gezin, twee kinderen waar hij trots op was, liefde van mensen die hem na stonden. Zo was het. De laatste jaren waren vol met pijn maar ook met diezelfde herinneringen aan betere tijden en dat is meer dan sommige kunnen zeggen.
 
Graag bedank ik iedereen voor jullie aanwezigheid, en met name diegene die de laatste jaren hebben bijgedragen aan het verrijken van het leven van Jan, met toewijding, steun, vriendschap en liefde. En ik wil jullie vragen om alvast op te staan, de benen ietwat soepel en los te maken, en met ritme en gevoel Jan van Son zo een laatste groet te brengen. Laten we hem dansend op weg sturen. Op weg naar heelheid, waardigheid en bovenal liefde. 

Overgave kent zoveel gedaantes en betekenissen. Toen het thema mij werd aangereikt tuimelde de momenten dat ik mij overgaf over elkaar heen., Zowel aan gebeurtenissen met een voor mij positieve uitkomst, als wel de gebeurtenissen met een voor mij negatieve uitkomst. Het is geen doen en geeft geen pas om een aantal van die gebeurtenissen te nemen en zodoende te illustreren wat overgave potentieel zou kunnen betekenen. Het zijn tenslotte mijn momenten van overgave, mijn waarheid… Alles is niet voor iedereen.

Of toch... Schuim koppende momenten van overgave, waarbij je armen open uitspreid naar de hemel om nog meer te kunnen ontvangen van alles wat er is. En kolkende momenten van overgave, de paniekerig trekkende onderstroom, die maken dat je kopje onder gaat, meegezogen wordt naar het zwartste gat wat je ooit onder ogen moest komen. Die momenten waarbij je binnenwereld in contact komt met de golf van de buitenwereld en even stolt, even dan en daar, op het hoogste punt of op het laagste punt. En daarna is er weer altijd de uitgestrekte zee van mogelijkheden waarin je meedeint of ontwijkt. Dat is waar ik me aan overgeef.  Steeds makkelijker.

Het is de overgave aan de complexiteit van het leven, voorbij de wetenschap en de berekende strategie, voorbij de controle, zonder tegenwerking of angst. Want het is juist door de berekendheid, de weerstand en de angst dat hetgeen wat allang op weg is naar je, je alleen maar sneller en harder zal raken. Ik zal je vertellen waarom.  

Het is alweer 25 jaar geleden dat ik een inzicht kreeg. Het was in de zomer van 1990. Na een jaar in opleiding bij de Marine, aan de wal, werd ik uiteindelijk als matroos 3 geplaatst op de Hare Majesteit van Kinsbergen. Het schip was onderdeel van een NAVO verband en zou al enkele dagen nadat ik daar geplaatst was uitvaren. Het zou mijn allereerste reis worden op een S-fregat. 3500 ton groot, 128 meter lang en 14.40 meter breed. Een bewapening van één 76 mm-kanon, luchtdoelraketten voor korte afstand, zeedoelraketten, een Goalkeeper kanon en anti-onderzeeboottorpedo's. Er is ruimte voor twee helikopters. De bemanning bestond uit 180 koppen. Net onder de waterlinie, in het voorsteven recht onder het 76 mm-kanon, sliep ik met nog 11 andere dames in een ruimte van nog geen 20m2, stapelbedden van 3 op elkaar, vier stuks rug aan rug in twee kolommen, vier hangkasten een tafel en vier stoelen, rood licht, ze noemden het ‘het verblijf’.

"I like your project and your story, can we talk" met deze zin begon vorig jaar mijn TEDx avontuur. De vraag kwam van Melissa Oudshoorn, licensee van TEDxGroningen. Een TEDx talk? WTF! We legden samen een skype lijntje en nadat ik uit de doeken had gedaan hoe Your Song powered by Humanism was ontstaan, was dat tegelijkertijd de TEDx talk volgens Melissa. Niets meer aan doen. 



Gebeurtenissen die bepalend zijn
Your Song ging voor mij over de verhalen van militairen en dan over wezenlijke gebeurtenissen die bepalend zijn geweest voor hoe zij nu in hun leven staan. Ik zag mezelf vooral als de 'verbindelaar' van de militairen en hun verhalen, via verhalende journalisten, videomakers en uiteindelijk, de liedjes en de artiesten. Gewoon organiseren richting die stip aan de horizon. 

De weg er naar toe
Echter was het onderwerp van de TEDx talk niet alleen het resultaat van het project, maar de weg er naar toe en het belang van verhalen vertellen kwam centraal te staan. De uitdaging lag er vooral in, hoe vertel ik die gebeurtenissen die bepalend zijn geweest voor hoe ik nu in het leven sta in zes minuten en het verhaal van de militair in twee minuten om vervolgens de weg vrij te maken voor een prachtig optreden van Maame Joses en Bouwe Bruins. Kortom wat blijft staan aan de 'buitenkant' en hoe vergaat het mij aan de 'binnenkant' om willens en wetens een herbeleving te forceren op een podium waar iedereen deelgenoot van kan zijn. 

Verstand op nul, blik op oneindig
Daar dacht ik iets op gevonden te hebben. Ik schreef het verhaal uit in zes alinea's van een minuut, maakte er zes afbeeldingen bij en bedacht me dat als ik het verhaal zo zou vertellen dat ik binnen de tijd zou blijven en me dan niets kon gebeuren. Skills and drills weet je wel... Door mezelf een script op te leggen sloeg ik een mantel van schijnveiligheid om. Ook dit zou ik wel 'even' doen.

Niet verwacht toch gekregen! Een paar dagen na weer één van de zovele hoogtepunten in het Your Song project, namelijk Your Song in concert, ontving ik het bericht dat ik als projectleider was genomineerd voor de Nieuw Organiseren Prijs. 

Nieuws Arnhem.nl wijde er een artikel aan. "De uit Arnhem afkomstige Amy van Son is met het initiatief ‘Your Song powered by humanism’ genomineerd voor de “Finext nieuw organiseren prijs 2014”. Deze nieuwe prijs wordt uitgereikt aan een persoon, organisatie of initiatief die op een innovatieve manier organiseert of met een vernieuwend concept de wereld een betere plek maakt. “Your Song powered by humanism is genomineerd omdat zij met het project een brug slaat tussen twee totaal verschillende werelden”, meldt het online magazine nieuworganiseren.nu.. In het project zetten muzikanten verhalen van militairen om in songs om het te delen met anderen. Niet alleen de militairen en muzikanten zijn razend enthousiast, ook door het publiek worden de songs goed ontvangen. Lees meer hier >>

Op de website van NieuwOrganiseren.nu werd het hoe en waarom van Your Song powered by humanism uitgebreid uit de doeken gedaan. In minder dan drie weken tijd verzamelde we via Social Media zowel online als offline de meeste stemmen via de hashtag #SPREADTHELOVE 

Geschreven en voorgedragen tijdens Retoriek II
http://JanVaessen.nl 
Been strutting my stuff
A need to survive, nothing above
Judge myself, oh I cannot
The less my hope 
it seems the hotter my love



This new horizon
On the outskirts of my mind
Pushing these walls
and all the cubicles stacked inside

Tja, wat zal ik zeggen over Your Song in concert? 
Je had er bij moeten zijn...

Bekijk de flickr photostream over Your Song in concert van René Wouters hier >>.
Bekijk de storify over Your Song in concert hier >>.
Bekijk en beluister hieronder een uitgebreide samenvatting van Your Song in concert in Luxor Live Arnhem. door Bram Linderman en Chayn Collins. #Rock!