Wat goed gezegd is,
|
Al onze vreugde en verdriet ontspringt uit de bron van ons eigen innerlijk. ~ Anoniem
Vorig jaar, precies rond deze tijd stond ik voor de eerste keer op het inspiratiepodium. In een ijskoude werkplaats met heel symbolisch een schip. In diezelfde werkplaats. Een schip op het droge. Het schip kon geen kant op en ik ook niet. En toen zette ik een lied in en vaagde daarmee alle vaste bodem onder mijn voeten weg om me volledig te kunnen overgeven aan het moment. Ik begon te vertellen over het pad dat was voorafgegaan aan het moment dat ik daar nu stond te vertellen over datzelfde pad. Mijn levensverhaal geïnterpreteerd door mij. Ik probeerde samen te vallen met mijn geschiedenis. Buiten dat het voor mij de eerste keer op een dergelijk podium was, was het ook de eerste keer dat ik zo openlijk vertelde over mijn weg en mijn keuzes. Voor vandaag, vroeg Maria me te vertellen wat er na die avond op het inspiratiepodium in werking was gezet. En toen ik daar eenmaal begon over na te denken... heeft het belang van verhalen vertellen heel centraal gestaan in 2013.
Bekijk de video hieronder of lees de hele presentatie, ook hieronder!
Verhalen delen. We doen het al eeuwen. Het heeft dan ook vele toepassingen. Ter lering en vermaak, pure informatie, indoctrinatie, verleiding, verkettering. Verhalende dromen en verhalende realiteit. 2013 was voor velen een jaar van verhalen vertellen. Een letter een woord, een zin of een foto want, ik citeer René Wouters: “er zijn praatjesmakers en plaatjesmakers”. Het verhaal vind zijn weg op het moment dat je er klaar voor bent. Als je er voldoende op gekauwd hebt, doorgeslikt, van jezelf hebt gemaakt. Misschien ontdaan van te veel sentiment. Zo’n weg bewandel je misschien wel heel bewust. Want wat zullen anderen wel niet zeggen als je je verhaal naar buiten brengt. Zoals jij het beleeft hebt, hoe het jouw waarheid werd. Kon je je er aan overgeven? Of was je al die tijd aan het overleven met je verhaal? En dekte je, je verhaal toe met de waan van die dag, die week, die maand? Het jaar en vele jaren erna? Werd jijzelf, jouw nog nooit vertelde verhaal? Met alle consequenties van dien. En laat me raden zijn het niet vaak toch de pijnlijke herinneringen die zich vast nestelen in je lijf. Soms al zolang dat het er bijna niet meer toe doet of de context nog relevant is en of je huidige visie daarop nog wel zuiver is? Een verhaal als een vast gegeven, vast als een bal, die drukt als een nieuwe situatie je raakt. En blijf je jouw niet vertelde verhaal over die nieuwe situaties leggen? Daar waar er misschien wel verwondering zou kunnen zijn. Daarom alleen al is het goed om je verhaal naar buiten te brengen. Ongeacht de vorm, dat heb ik ook geleerd het afgelopen jaar.
De kunst van de welsprekendheid. Het begon eigenlijk al in 2012 tijdens de eerste opdracht van de retoriekcursus van Jan Vaessen. Alle deelnemers werden verzocht hun interpretatie te geven van het lied van Paul Simon, Graceland. Een belangrijk gedeelte in de retoriek is namelijk je interpretatiemodel van een bronverhaal. Waarbij Ricoeur de scepter zwaait. Ricoeur is de man! In die zin, dat jouw verhaal en de interpretatie van het bronverhaal samen vallen aan de horizon. Dan heb je Ricoeur te pakken. Hoewel de tekst van Graceland wel van invloed was, in die zin dat je in genade wil vallen. Was ik meer gebiologeerd door de muziek, waarbij vooral het intro op mij overkwam als het het ritme van het klappen van de trein over de dwarsliggers van het spoor, met elke keer een tussenruimte. Daar waar de stilte is. Terwijl je op weg bent. De tussenruimte. En hoewel je reist met snelheid, je toch gebruik kunt maken van die kleine tussenruimtes. Cryptisch maar wel mijn waarheid.
Beluister hier 'Graceland' van Paul Simon.
Mijn interesse voor interpretatie en verhalen vertellen was gewekt. En toen volgde het inspiratiepodium, waar ik dus in overgave mijn weg kon vertellen. De reacties waren helend, begripvol en toen merkte ik ook hoe bevrijdend het kan zijn om je verhaal te vertellen zoals jij het ervaart, geen rekening houdend met conventies of wat anderen wel zouden denken. De bal van emotie die ik altijd met me meedroeg werd wat lichter, iets minder drukkend op de realiteit.
Your Song. Kort daarvoor was er iets op mijn pad gekomen. Een vraag, die heel veel lijntjes in mijn leven verbond. Mijn oud militair zijn, de zoektocht naar vrijheid die mij op het pad van het humanisme had gezet en het ondernemerschap met social media. Ik schreef een plan en noemde het ‘Your Song powered by humanism’, een project waarbij verhalen worden verzameld van militairen over wezenlijke gebeurtenissen die bepalend zijn voor hoe zij nu in hun leven staan. Die verhalen worden aangeboden aan musici, singer/songwriters. En hoewel het nog vele maanden duurde dat ik echt met Your Song kon beginnen. Werd ik al die tijd gedreven door een uitspraak van Simon Sinek; "The best ideas are the honest ones, born from personal experience, intending to help a few, ending up helping many."
Dat is Your Song voor mij, het delen van verhalen in een muzikale vorm. Dat militairen die hetzelfde hebben meegemaakt kunnen zeggen, “kijk, dit lied, dit is wat voor mij waarheid is. Ik kan er niet over vertellen, maar ik laat je dit lied luisteren.” Het verhaal van de militair versmelt met het lied van de artiest aan de horizon. Ik was volledig doordrongen van het feit dat jouw verhaal kunnen en mogen vertellen zo belangrijk is om je emotie de ruimte te geven die gevangen is in je fysieke lichaam met alle gevolgen van dien. Je verhaal aan een persoon vertellen is één, maar dat op een podium doen, in alle openheid en je aan het moment overgeven dat is wat anders. Pas als het verhaal naar buiten komt, dan is er vorm, dan is er een podium. En Your Song is zo’n podium waar je samen het publiek kunt vormen om te luisteren naar wezenlijke gebeurtenissen en om jezelf te mogen begroeten. Een horizonversmelting. Er was een vlam in mij aangewakkerd, voor een ambitieus plan met weinig geld. Ik wilde dit doen, ik moest dit doen. De grote vraag was alleen nog hoe...
New Horizons. In april, reed ik zoals elke maand mee met René Wouters de huisfotograaf van Stand Up Inspiration van Arnhem naar Amsterdam. Samen met Martine Grol die me die avond tegen de enkels aanschopte en zei: “Ja jij!” Toen de vraag kwam of iemand zijn verhaal wilde vertellen over een project wat nog moest starten of net begonnen was, maar dat het vooral iets moest zijn wat je heel graag wilde. En voordat ik het wist zat ik op de kruk naast Bruno van den Elshout. Van New Horizons. Hij had het voorgaande jaar, op elk uur van de dag een foto gemaakt van de horizon aan de Haagse kust. Bruno zegt dat de horizon je altijd de juiste vraag stelt. Hij wilde met mij de horizon imiteren en stelde mij de juiste vragen en ik gaf antwoorden over Your Song en over hoe ik het zag. Maar er was meer verhaal en Bruno nodigde mij uit op die plek aan de Haagse kustlijn van waar hij elk uur van de dag een foto had gemaakt van de horizon. Een bijzondere ontmoeting die hij optekende in een blog, 'Het verhaal achter de juiste vraag'. En weer was daar een verhaal. De horizon versmolt, de bal werd lichter.
Sui 52 Bruno van Elshout from VideoLogic on Vimeo.
Vrijheid, verbinding en verantwoordelijkheid. In mei kreeg ik de gelegenheid om voor alle onderofficieren van de Koninklijke Marine, het instituut en de plek waarvan ik vond dat ik daar opnieuw geboren was een lezing te geven over social media. Daar stond ik dan, twintig jaar na mijn vertrek bij de Marine voor een zaal met hoofdzakelijk mannen in pakken. Met hun armen over elkaar, te wachten op wat zou komen. Ik had een foto in de presentatie verwerkt dat ik 21 werd geslagen met de baksplank. En toen deed ik iets totaal onverwachts. Ik liep naar het midden van die enorme U-opstelling met 150 mannen en een aantal vrouwen en gaf me over aan het moment. Ik zuchtte een keer diep en begon. En in plaats van te vertellen over social media, begon ik te vertellen over waarom de Marine zo’n belangrijke functie heeft in mijn leven. Over vrijheid, over verbinding over verantwoordelijkheid. En uiteindelijk over social media, in verbinding. De reacties waren overweldigend, vooral de reacties dat door de vertelling, zij hun eigen bedrijf met andere ogen gingen aanschouwen, maar ook hun collega’s en wat ze samen aan verhalen deelden. Ze voelden zich trots dat ze deel uit maakten van dit bedrijf dat Marine heet. Terecht.
En voor mij was opnieuw een horizon samen gevallen.
De dag van de Retoriek. Een week later volgde een lezing op de dag van de retoriek in het witte kerkje in Gasselte, bij Jan Vaessen. Samen met nog twintig anderen gaven we een lezing over het onderwerp vertrouwen. Mijn lezing was getiteld ‘Vertrouwen een ego diep een vinger lang’. Het was een liefdesverhaal over diezelfde tussenruimte waar je geliefde kunt ontmoeten of even tot rust kunt komen. Een verhaal van de ziel en weer merkte ik, dat als je verhaal waarachtig is, dat je dan ook kunt samen vallen met je publiek of de toehoorders. Hoe er herkenning is van de emotie, bij jou en de ander. Zodat jij ook liever voor jezelf kunt zijn. En hoe het ruimte creëert om verder te gaan, het verhaal is buiten. En kan binnen in jou een nieuwe vorm aan nemen, een vorm waar beter mee te leven is. Minder bal. De kunst van verhalen vertellen, het werkte. Verhalen vertellen als een onderdeel van levenskunst, als een beitel in de handen van de kunstenaar.
Het werd zomer. In de zomermaanden van 2013 gebeurde er zoveel dat het amper bij te houden was. Your Song was gestrand in bureaucratie. Alles stond stil. Mijn vriendin stierf. Ik was gestrand. Mijn schip was gestrand. Alles wat er gebeurde in die zomermaanden kon ik geen plek geven, het mocht niet van de buitenwereld, weg zelfbeschikking, weg autonomie. Hoe duidelijk werd het toen, dat de ruimte die je krijgt bepaald wordt bij de gratie van je sociale omgeving. Maanden later in een gesprek dat ik had met Piet Hurkmans aan de koningstafel leerde ik de schoonheid van het eruit gedonderd worden. En toen pas zag ik het patroon van overgave en de vrijheid om te kunnen tuimelen.
Die zomer zag ik het nog niet, ik zocht houvast. Ik zocht naar richting en stortte me weer met volle overgave op Your Song. Er moesten verhalen verteld worden. En dat is wat ik ging doen, aan iedereen die het maar horen wilde vertelde ik het verhaal van Your Song, zo ook tegen Frank Los. Die ik ontmoette op het Natural Networking Festival in september. Die het verhaal van Your Song zo treffend vastlegde in zijn tekening. En open stond voor dat wat ik te vertellen had, er veranderde wat in mij en in hem. Het verhaal werd wederom gevangen door de kunstenaar. Your Song nam een vlucht door het delen van verhalen en het zoeken en vinden van artiesten die hieraan mee wilde werken.
Elke ontmoeting met een artiest of kunstenaar die mee wilde co-creëren leverde zijn of haar persoonlijke verhaal op, gedeelde emoties, een ontmoeting van mens tot mens kwetsbaar en vol verlangen.
Kunst als therapie. Enkele maanden geleden kwam ik een lezing tegen op internet van Alain de Botton met ‘Art as Therapy’ als pakkende titel. Alain de Botton haalt hierin een uitspraak aan van Theodore Zeldin. Hij zegt: Kunst is onze nieuwe religie en musea of plekken van samenkomen zijn de nieuwe kerken. Nu, zo nieuw is dat natuurlijk niet want ook binnen religieuze stromingen zijn prachtige kunstwerken gemaakt. Allemaal creaties van de mens. Interpretaties van verhalen, emoties samenkomend op de horizon. In kunst, geschriften, schilderijen door de eeuwen heen, gedichten, beelden en niet te vergeten muziek. Daarin vind je troost en betekenis, een moraal, zingeving, waardigheid, maar ook droefenis, angst en verdriet. Je herkent je eigen kwetsbaarheid in de kunst en in elkaar. En als je je gewoonweg eens niet begrepen voelt door iemand dan is er in welke vorm dan ook, altijd de beschikking over de kunst en cultuur.
Alain de Botton refereert aan kunst als een gereedschap van het geheugen. Kunst in welke vorm dan ook houdt iets vast als een emmer, een herkenning van waarheid. Het opent je ogen. Het is schoonheid en hoop. Als het je beweegt dan ben je des te meer bewust van het geheel van de wereld waarin wij samen leven, het goede en het slechte. Kunst hersteld de hoop en we voelen ons minder alleen. Kunst is het vinden van balans in verbinding. Het is de mens die lijdt, en kunst brengt je dichter bij het midden, meer in balans. We gaan onbewust op zoek naar het stukje dat je mist in jezelf.
Het is als met voorbeeldfiguren, dat wat je ambieert, inspireert, misschien niet de persoon als geheel maar dat stukje dat we missen. Dat stukje voor het goede. Vriendelijkheid, compassie, aardig zijn, voor jezelf en de ander. Kunst spoort ons aan om dat stukje leven in te blazen waar tekort aan is. Alain de Botton is dan ook een groot voorstander ervan om kunst en cultuur te ordenen naar de nood van onze psyche. En niet op basis van jaartallen of stroming. Zodat we op zoek kunnen gaan naar kunst en cultuur die ons een perspectief geeft op de wereld en op ons eigen innerlijk. In 2014 zijn Alain de Botton en John Armstrong gastcuratoren in het Rijksmuseum. Zij presenteren dan Art is Therapy (Kunst is therapie), a.d.h. van een reeks bijschriften voor 150 voorwerpen in de vaste collectie van het Rijksmuseum. Zoals in die liefde, die nieuwsgierige zoektocht met altijd het risico van falen in zich, verbindt kunst de voortgang van de wereld. De toekomst en het verleden, misschien zoals het kan zijn of zou moeten zijn, als we ook dat missende stukje in onszelf kunnen aanvullen. Kunst als bron van het hart. Dus deel je creativiteit, deel je verhaal, en deel je hart. Wellicht vinden jij en de ander het missende stukje vreugde of kun je samen minder alleen zijn in je verdriet. En mocht je gevraagd worden om op het inspiratiepodium te staan. Zeg Ja! Lezing 6 januari 2014 Inspiratiepodium
2 Comments
Leave a Reply. |
Archief
December 2020
Categorie
Alles
|