Pragma dus. Waarbij je in staat bent om compromissen te sluiten, gekenmerkt door geduld en tolerantie. Gebaseerd op zelfkennis en kennis van de ander. Om samen praktisch beter te worden: de liefde van de wijsheid. Ik voer er wel bij. Tot afgelopen winter.

In de schemering van een ijskoude avond, zag ik op de Hommelseweg een oudere dame lopen met zware tassen. Ze liep moeilijk, alsof ze pijn had. Ik kon niet anders dan aanbieden de tassen over te nemen en met haar op te lopen. We keuvelden wat onderweg en ze vertelde over haar operatie. Ze betitelde me als ‘een engel op aarde’ voor het dragen van de tassen. Ook vertelde ze dat ze twee zonen had. Toen we even later haar voordeur bereikten, bleek dat een van de zonen thuis was. Ik verbaasde me daarover: waarom had zij hem de tassen niet laten dragen? In de verre verte begonnen alarmbellen te rinkelen, maar ik sloeg er geen acht op. Ze bood me een kop thee aan, die ik afsloeg. Ik had met haar te doen en beloofde dat die kop thee nog wel eens zou komen.
​
Een paar weken later stond een van haar zonen aan mijn deur. Of ik de vrouw was die zijn moeder geholpen had? Zij wilde langs komen voor een kop thee. Ik zocht daar niets achter. Tot mijn verbazing kwam hij met haar mee en begon hij mij op alle denkbare niveaus uit te horen. “Vrouw alleen?” Ja, vrouw alleen. “Kinderen?” Nee, geen kinderen. “Gelovig?” Nee, geen geloof. “Eigen huis?” Ja, eigen huis. “Geen man?” Nee, geen man. De moeder knikte instemmend.

Nu hecht ik aan het vertellen van de waarheid, maar dit werd te persoonlijk en ongemakkelijk. Na drie kwartier probeerde ik tot een afronding te komen. Toen we afscheid namen aan de voordeur brak de zon door. Dat werd gezien als een teken van boven. Het was mij inmiddels overduidelijk, we lagen op ramkoers, een culturele ramkoers. Ik begon me nu sterk zorgen te maken over waar deze hulpvaardigheid nog meer toe zou leiden. De maanden erna ontving ik meerdere malen berichten en bezoeken aan de deur van de zonen. Over hun moeder die me wilde zien. Ik bedankte telkens vriendelijk toch dringend. Zoveel ongemakkelijkheid was me het goedbedoelde ‘naoberschap’ niet waard.

Hun moeder zou huilen, dat begreep ik toch wel. Ineens bevond ik me in een situatie waarin ik verantwoordelijk werd gehouden voor de geestelijke gesteldheid van de vrouw en daarmee ook van haar zonen. Aan de deur probeerde ik duidelijk te maken dat ik alleen maar een helpende hand had geboden met de boodschappen en dat dit toch echt niet de bedoeling was.

De door mij gekozen pragmatische houding bleek hier niet toereikend. Ik ging te rade bij Seneca die vriendelijkheid voorop stelt, maar daaraan toevoegt: wees alsnog bedacht op wie je toelaat. “Het kiezen van een vriend moet in veel opzichten vergelijkbaar zijn met de manier waarop je je deur opendoet. Als je een klop hoort, open je niet voor iedereen. Voor sommigen laat je de deur gesloten. Voor anderen kun je de deur openen, maar bewaak je deur hoe dan ook.” 
Column geschreven en eerder geplaatst voor St. Marten Sonsbeek wijkkrant Arnhem

Sinds 2012 onderzoeken we in verschillende groepssamenstellingen, woorden en de betekenis van die woorden in onze levens. Dit keer was het schaamte.
 
Schaamte, toen ik aan deze zoektocht over schaamte begon waren er maar twee vormen van schaamte die ik zo kon oplepelen. Plaatsvervangende schaamte, schaamte over iets wat iemand anders deed of niet deed. Het heeft op het eerste oog (meestal) niets met uiterlijkheden te maken maar vaker met gedrag, daar waar het schuurde op mijn normen en waarden of de inschatting van de situatie die vaak er zo dik bovenop lag maar de spelers in de situatie maar niet bleken te zien.

​Schaamte is dan net als dat laagje olie wat op water blijft drijven, wat zich maar niet wil mengen met die andere stof die eronder beweegt. En zelfs van die stof die eronder beweegt, bij een paar graden temperatuurverschil, zich ook niet laat mengen. Hoe iets onzichtbaars toch een groot verschil kan maken.
 
De andere vorm van schaamte is die van het niet handelen terwijl ik vind dat ik wel had moeten handelen maar zo geschokt was dat ik dat niet deed.

​

Volg je natuur, volg je hart
 
En jij zag dat het goed was. Oh nee hij, hij zag dat het goed was. De laatste tijd maak ik veel Freudiaanse versprekingen. Of Freudiaanse verschrijvingen. Soms wil ik het gelijk corrigeren. De laatste tijd meestal niet, het zal in de bedoeling liggen, een teken zoals je wil…
 
Begin dit jaar maakte we met het Retorisch Reizend Genietschap een uitstapje naar de Friese Meren. Twee boeken stonden centraal, de Alchemist van Coelo en Reis naar het Morgenland van Hesse. Toen we de twee boeken voor dit uitstapje ‘op kregen’ dacht ik ‘oh nee niet weer de Alchemist’. Ik schafte het jaren geleden aan, las het en snapte echt niet wat iedereen er zo mooi aan vond… Raar boek, ik kon mijn hoofd er ook niet bij houden. Ik las het en dat was dat.
 
Alles op zijn tijd
Zo las ik ook ooit eens ‘de ondragelijke lichtheid van het bestaan’ van Milan Kundera, omdat een voormalige geliefde zo weg was van de boeken van Milan. 
 

Twee jaar geleden alweer startte we met het retorisch reizend genietschap een reis die dit voorjaar ten einde kwam. Iedere deelnemer bracht een eigen onderwerp in. Ik koos voor woede en wat Seneca daarover te zeggen had. Omdat woede nog steeds liefde is met verdriet er omheen.
​

Hoe het was en is.
Ik draag woede in me. Wat mij betreft de echte zwakke plek in het scala van mijn emoties. Want eenmaal geactiveerd en losgelaten onbestuurbaar. Ik zag het in mijn ouders van fysiek tot geestelijk. Van erop los slaan tot langdurige manipulatie. Van meteen korte metten maken tot uitgestelde wraakacties over een langere tijd.

"Zoals pijlen afspringen op een hard oppervlak en zoals iemand die op een massief object slaat zichzelf pijn doet, zo brengt geen enkel onrecht een fiere geest zover dat ze dat voelt, omdat het onrecht brozer is dan zijn doelwit. Hoeveel luisterrijker is het voor de ziel om als het ware onkwetsbaar voor elk projectiel alle onrecht en smaad weg te spuwen! Wraak betekent pijn toegeven; het is geen fiere geest die zich onder onrecht buigt."

"Iemand die machtiger of zwakker is, heeft je gekwetst, indien hij zwakker is, moet je hem sparen, indien hij machtiger is moet je jezelf sparen." Seneca
​

Na jaren van roofbouw plegen ging ik dit jaar op zoek naar meer zelfzorg, zelfinzicht en ‘het juiste midden’. Daar waar je jezelf niet afwijst zoals anderen dat voor jou deden. Ik was goed op weg, vele kilo’s lichter, gezond eten, sporten, bijna weer als nieuw. Met hier en daar een uitzondering, want je moet toch voelen dat je leeft nietwaar?

Het juiste midden, ik las erover in ‘De kunst van het ouder worden’ van mijn oud-professor, Joep Dohmen. Nu blijkt het juiste midden voor ieder een persoonlijke zoektocht. En voor vurige mensen in het bijzonder.

Kijk, ieder heeft zijn eigen pad te gaan. De mensen die op de sterren vertrouwen, weten dat de stand van de sterren de uitdagingen in het leven duiden. Zij die met de natuur leven laten de vogels en de wind de dagen tellen. Zonder angst. Die angst had ik al zo lang geleden achter me gelaten, ook daar was ik totaal langs mezelf heen gelopen. Lang dacht ik dat ‘het juiste midden’ buiten mij lag, ergens tussen mij en de ander. Ik neem de dingen soms iets te letterlijk. Na het overlijden van mijn vader vorig jaar veranderde er veel. Niet zozeer in het alledaagse. Meer in de drang om naar buiten te treden. Ik hoefde niet meer zo nodig.

Mensen zoals ik hebben echter ook sturing nodig. Maar bij gebrek aan sturing door anderen, kun je erop vertrouwen dat het leven de juiste lessen voor je in petto heeft.

Diep duiken
Vanaf de hoge duikplank keek ik naar het water onder me. Andere blikken keken naar boven. ‘Was dit nu wel een goed idee?’ Mijn intuïtie liet van zich horen. Ik deed vroeger niets anders dan duiken, toch? En wat kan er gebeuren, het is maar water!

Daar ging ik. Vijf flinke passen, de laatste licht omhoog, gewicht op de plank, doorbuigen en toch die hoek duik, onmiddellijk uitstrekken. ‘Dit ging goed, ik heb het nog in me!’ Het water naderde… nu vloeiend de diepte in.
Een doffe klap. Iets klopte er niet, ik voelde het op de manier waarop het water langs mijn gezicht ging. Snel weer naar de oppervlakte. Mijn linkerarm deed niet meer mee. Scherpe misselijkmakende pijn. Ik keek opzij, hij zat er nog aan, alles goed. Ik bleef er uiteindelijk drie weken mee door lopen, maar de pijn bleef. Toch maar naar de dokter. Ik werd doorverwezen, een röntgenfoto, een echo, niks op te zien. Na twee weken fysio werd er ook getwijfeld door de specialisten. Toch maar een MRI en na acht weken werd het duidelijk.


Ik had al mijn spieren en pezen af moeten scheuren zei de orthopeed, in plaats daarvan knapte het bot in twee, zo groot was de druk. ‘Je hebt ontzettend veel geluk gehad en hulde aan je spieren’ voegde ze er nog aan toe. Die hielden de botdelen al die tijd op zijn plek, het genezingsproces was al ingezet.

Tja, met dat karakter zit het wel goed. Nu nog een beetje bijsturen op het verstand. Op zoek naar het juiste midden en de kunst van het ouder worden.

Dit is een bijdrage voor, verscheen eerder op, Mijn Moment het platform van Punkmedia 

Ergens las ik dat 2016 een afsluitend jaar is, een ti-ta-tovenaar redenatie, in die zin dat als je de cijfers optelt dat je dan uitkomt op negen, een afsluiting voordat het getal één weer tevoorschijn komt in de optelling van 2017. Ik denk terug aan 2007, ook zo’n negen jaar. Het jaar voor de crisis. Wat gebeurde er in jouw leven in 2007?

2007

Voor mij was het het jaar dat ik mijn vader voor het eerst in bijna twintig jaar weer opzocht. Omdat ik iets uit te zoeken had. En een mens kan veranderen in twintig jaar toch? Dat dacht ik toen wel. In 1989 - ook een negen jaar - vertrok ik om ‘nooit meer terug te komen’ puur uit zelfbehoud.

Ik had hoop toen. Op begrip, op ontvankelijkheid. Het was er niet of misschien was ik er toen nog niet klaar voor. Hoewel na jaren afstand de fysieke dreiging was geluwd, in mijn hoofd en hart was de dreiging er nog altijd. Als ik mijn leven in een notendop kan beschrijven dan waren de eerste twintig jaar lijden, de daarop volgende twintig jaar leren, en nu heb ik het idee dat ik pas echt aan het leven ben in plaats van overleven.

Twee jaar later na onze eerste hernieuwde ontmoeting trof ik hem op de begrafenis van mijn tante, zijn zus. Te vroeg gestorven. “Magere Hein had mén beter kunne hoale”, klonk het door de condoleance ruimte. Ik keek opzij, naar mijn vader. ‘Doe de dé veur mén ok?’ Hij doelde op de uitvaart dienst die net gehouden was. Ik beloofde het, dan en daar. Dat hij netjes ‘onder de grond zou komen’ als het eenmaal zover was. Die verantwoordelijkheid wilde ik nemen.

Woede is liefde met verdriet eromheen

Dit jaar was het zover. Ze vonden hem buiten bewustzijn in een stoel, de ziekenhuis opname wees uit dat er niets meer te redden viel. Hij werd overgebracht naar een hospice. Een aantal dagen later was het gebeurd. Ik heb hem niet meer gezien of gesproken. Ik ging doen wat ik beloofd had. Gesprekken met familie, gesprekken met vrienden en kennissen. Ik hield zijn leven voor een laatste keer onder het licht om een waardige dienst te maken.Nog nooit was ik zo dicht bij hem gekomen en voor het eerst zag ik hoe onze levens over elkaar heen geschoven waren. Hij was de rebel en woede in mij, ik was het ongeliefde kwetsbare in hem. En toen realiseerde ik pas, ‘Woede is liefde met verdriet eromheen.’ In het verhaal dat ik schreef kwam alles voor altijd samen.

​Het werd alsnog een ode aan mijn vader. Die ik net zoveel lief had als dat ik bang voor hem was en ik was altijd heel erg bang. Op weg naar de dienst krabbelde ik in potlood nog snel het woord ‘papa’ voor deze zin. En ik sprak de woorden die ik nooit gesproken had:

“Papa…. jouw woede werd mijn woede, jouw verdriet werd mijn verdriet, jouw bravoure werd mijn bravoure. Jouw kracht, discipline en doorzettingsvermogen zijn in mij. Ik ben een deel van jou. En daar ben ik je dankbaar voor. Want woede is nog steeds liefde met verdriet er omheen. Hij zei ‘zie mij en mijn woede’, ik zei ‘zie mij en mijn liefde’. Maar we waren nooit in staat om samen verdrietig te zijn.”
Voor het eerst in mijn leven kon ik zijn liefde voelen.

Geschreven en voorgedragen tijdens Retoriek II
http://JanVaessen.nl 
Been strutting my stuff
A need to survive, nothing above
Judge myself, oh I cannot
The less my hope 
it seems the hotter my love



This new horizon
On the outskirts of my mind
Pushing these walls
and all the cubicles stacked inside

"Jij bent ook overal waar leuke dingen te doen zijn." of "Jij doet alles wat God verboden heeft." of "Jouw leven is echt een feestje."  dat zijn zo van de dingen die ik wel eens hoor.

Met dank aan Social Media zou ik zeggen. Even zo vaak is dit mijn uitzicht, in ruste, omdat het moet, niet alleen in de middag, maar ook in de avond en net zo vaak in de nacht als ik gebroken wakker wordt op de bank terwijl de dames van de 06 lijnen het andere geslacht aansporen om vooral te bellen. Bij mij is het hollen of stil staan. Of zoals Seneca placht te zeggen, maar dan in sneltreinvaart, "Je moet de massa kunnen waarderen om de eenzaamheid te waarderen en vica versa". Zelfzorg is mijn zorgenkindje. Ik heb het niet geleerd van huis uit en krijg het maar moeilijk onder de knie. Nee, ook nu niet, terwijl ik dit jaar toch echt 45 af mag tikken. Waar is het feestje? Hier is het feestje! Wars van goedbedoelde adviezen laat ik me leiden door wat voor ligt. Wat er nu moet gebeuren. En ik heb een 'aan' knop. Echt. Mind over matter. En ook een 'uit' knop maar daar heeft mijn lichaam de controle over. 

"De Koningstafel is een serie audio-podcasts over authenticiteit, leiderschap en persoonlijke groei. Piet Hurkmans interviewt bijzondere mensen die openhartig spreken over hun leven, werk en relaties. Wat is hun droom of missie, wat zijn hun drijfveren? Kennen zij hun talenten of worstelen zij met wat hun ware potentieel is?" 

Zo introduceert Piet Hurkmans een serie podcasts onder de noemer De Koningstafel op zijn website. Ik was te gast op 5 december vorig jaar.
​
De eerste echte storm raasde die dag over het land. Ook in mij raasde een storm, al maanden. Onvoorbereid ging ik zitten en gaf antwoord op de vragen die Piet mij stelde. Ik genoot van de nieuwe inzichten en de verbindingen die we konden leggen. De laatste dagen blijven flarden van dit gesprek terugkomen. Over de schoonheid van eruit gestoten worden om weer opnieuw te gaan tuimelen. En de mate van autonomie die je kunt ervaren bij de gratie van je sociale omgeving.  Zoals met bijna alles heeft ook dit gesprek wat tijd nodig gehad om zich volledig te ontvouwen. 

Ik besluit de podcast weer te luisteren.theneeds.nl/amy-van-son-dit-nooit-meer/ Misschien vind ik het kompas wat ik nu zo hard nodig heb maar wat ik niet kan vinden. Ik wordt geraakt door mijn eeuwige flexibiliteit en rekenschap met en respect voor de ander. 'Kappen nou! Tot hier en niet verder!' spreek ik me vermanend toe.

​Ook nu bevind ik me weer in een situatie waarin ik mijn vrijheid moet bevechten. Ik ben moe. En hoe geweldig het ook lijkt aan de buitenkant, achter de schermen is het al maanden windkracht 11. Het zijn alleen de goede verstaanders, die in staat zijn door die buitenkant heen te prikken en mijn worsteling zien die het pionieren met zich mee brengt. Ik lees ook de blogpost van Bruno van der Elshout, die ging lopen tot de zon kwam en ik werd vooral geraakt door deze alinea "...de automatische verbinding tussen pionierschap en het lijden, de offers en alles wat ten koste gaat van jezelf weliswaar onderdelen kunnen zijn van het pionieren, maar dat allang niet meer hoeven te zijn." 

Terwijl ik me staande probeer te houden in de storm en voortdurend overspoeld word door golven van belangen, zie ik met vlagen die stip aan de horizon. Ik zoek naar de wrakstukken en klamp me vast aan de gedachte die me door elke storm heen trekt 'alles gaat voorbij'. En terwijl ik weer even kort boven kom zie ik ze... Mensen die pionieren dwars door de bestaande structuren heen en dat aan het doen zijn wat hun hart ze ingeeft en dan weet ik, ik ben niet alleen. Ik hou nog even vol. Hulp is onderweg.

"What saves a (wo)man is to take a step. Then another one. It's always the same step, but you have to take it." - Antoine de Saint-Exupéry Officiel