Zie mij en mijn woede

Twee jaar geleden alweer startte we met het retorisch reizend genietschap een reis die dit voorjaar ten einde kwam. Iedere deelnemer bracht een eigen onderwerp in. Ik koos voor woede en wat Seneca daarover te zeggen had. Omdat woede nog steeds liefde is met verdriet er omheen.
​

Hoe het was en is.
Ik draag woede in me. Wat mij betreft de echte zwakke plek in het scala van mijn emoties. Want eenmaal geactiveerd en losgelaten onbestuurbaar. Ik zag het in mijn ouders van fysiek tot geestelijk. Van erop los slaan tot langdurige manipulatie. Van meteen korte metten maken tot uitgestelde wraakacties over een langere tijd.

"Zoals pijlen afspringen op een hard oppervlak en zoals iemand die op een massief object slaat zichzelf pijn doet, zo brengt geen enkel onrecht een fiere geest zover dat ze dat voelt, omdat het onrecht brozer is dan zijn doelwit. Hoeveel luisterrijker is het voor de ziel om als het ware onkwetsbaar voor elk projectiel alle onrecht en smaad weg te spuwen! Wraak betekent pijn toegeven; het is geen fiere geest die zich onder onrecht buigt."

"Iemand die machtiger of zwakker is, heeft je gekwetst, indien hij zwakker is, moet je hem sparen, indien hij machtiger is moet je jezelf sparen." Seneca
​

 Geen ruimte voor wraak, het werd onthouding
De kortsluiting voelde ik zelf ook een lange tijd, veel vaker dan er woede kwam toen ik de woorden nog niet had of het inzicht, was er verdriet en de eeuwige waarom vraag, waarna dan kort even woede ontstak die gelijk daarna weer ineen zweeg samen met mijn lichaam wat dan ter aarde stortte ineen kroop en dicht bij de vloer zich voorttrok op handen en voeten, geblindeerd door de tranen die maar bleven vloeien en de snot die het onmogelijk maakte om nog normaal te ademen. Geïsoleerd verdriet.
 
"Hij die verdrietig is zonder toeschouwers is pas echt verdrietig." Seneca.
 
Ik lees het tussen de regels door, de softe of met intentie geschreven meelijwekkende berichten op social media. Of de opgewonden meningen, geef ze gelijk dan! Geraakt in je weke delen of tekort gegaan op je harde delen. Overal en elke dag worden mensen geactiveerd. Het onrecht wat je is aangedaan klappert tegen je binnenste aan.

​De schaduw die over je heen geworpen wordt door de ander, de schaduw die je laat werpen. Dit is niet wie ik ben, schreeuwt het uit in je binnenste... Autografie noemt professor Kunneman het. Beschreven worden door de ander. En jij die de ander beschrijft. Soms zo indringend dat als die ander weg valt je niet meer weet wie je zelf bent.
 
"De beste remedie tegen woede is uitstel." Seneca
 
Zie de woede, voel de woede in jezelf en de ander
Ik ontwikkelde antennes voor de triggers, in mezelf en in anderen, de opbouwende emoties voorafgaand aan de werkelijke activering van woede. En zoveel meer. Maar wat is van mij? De angst voor diezelfde woede, de ongecontroleerde woede. Die waar grenzen over gaan. De grenzen van zelfbehoud.

Zelfbehoud daar diep weggestopt in een labyrint van tweedehands keuzes om maar niet meer te hoeven voelen. Zijn het nog wel keuzes of is het een gelaten over je heen laten komen? Bang ben ik niet meer van woede, of in ieder geval niet van dat wat ik hier in het (dagelijks) leven tegenkom. Ik loop er niet van weg, ik blijf staan. Maar soms lijkt het zo dat het me op zoekt de woede.
 
"Steeds wanneer een discussie te lang dreigt te duren en een te polemische toon aanneemt, moeten we die bijtijds de kop indrukken, nog voordat ze te gespierd wordt. Animositeit immers voedt zichzelf en boeit hen die zich er al te diep in gestort hebben. Het is makkelijker zich van de strijd te onthouden dan zich er van te distantiëren."  Seneca
 
Terug naar het midden
Zocht ik het dan zo lang in de gematigdheid de laatste jaren dat wanneer er nu iets terecht om een kritische noot vraagt of om het afbreken van een relatie die niet (meer) werkt alleen maar een laf ondergaan rest. Het niet aangeven of bekend maken waar de grens getrokken is? 
 
Een aantal weken geleden was ik bij TEDxGroningen in een talk kwam de volgende quote aan de orde: ‘The single biggest problem with communications is the illusion it has taken place.’
 
Uit onderzoek blijkt, dat de meeste spijt die mensen hebben gaat over de dingen die ze niet gedaan of gezegd hebben. Maar liefst 85% van de mensen spreekt zich niet uit.
 
Twijfel laat doorvoelen zonder handelen
Een begin zou zijn om de twijfel te onderzoeken, laat twijfel niet los, als het zo voelt, hetzij woede hetzij verdriet dan is onderzoeken verplicht, dat het geen DeJaVu is; een cumulatie van emotie uit het verleden… Maar een VuJaDe iets zien wat je vaker hebt gezien maar het nu met nieuwe ogen kunnen zien, fris gevoeld, afgezet op wie je nu bent, met alle levenservaring en vaardigheden die je tot je beschikking staan. Secundaire twijfel in plaats van primaire reactie.
 
"Je bent door iemand beledigt; toch niet zwaarder dan de stoïsche filosoof Diogenes, die uitgerekend op het ogenblik dat hij een uiteenzetting over woede hield door een schaamteloze jongeman in het gezicht werd gespuugd? Hij nam dit licht op, als een wijze, en zei: ‘Zeker, ik ben niet boos, maar ik ben er niet zeker van of dat niet zou moeten.’ " Seneca
 
Doorvoelen en rust
Ik denk terug aan de anekdote over mijn ontmoeting met de woedende bestuurder van de auto die ik schampte met mijn buitenspiegel. De bestuurder die mij achterna reed, blokkeerde en in woede ontstak. Het was de rust in mij die zijn woede veranderde.
 
Seneca zegt hierover; Rust geeft de razernij rust. Is deze al te fel, dan zal het schaamte opwekken of angst waaraan hij geen weerstand kan bieden. Is deze niet al te heftig, dan zal het een gesprek aanknopen over een onderwerp dat hem aangenaam zal zijn of dat nieuw voor hem is, en zal het zijn aandacht afleiden door een beroep te doen op weetgierigheid.
 
Rust is dat wat men niet verwacht.
 
"Sommige dingen zijn alleen met misleiding te genezen." Seneca